Library Card: ‘Non-binair zijn voelt comfortabel. Alsof ik meer lucht krijg’ (2024)

Lot van Teylingen, 29, en Kat Kalkman, 35, zitten in een koffiezaak in Rotterdam. Lot draagt wijdvallende kleding, Kat make-up en laarzen met hakken. Beiden spelen in de beginnende maar al enthousiast ontvangen punkband Library Card.

Het vinden van hun non-binaire identiteit was een ‘dubbele zoektocht’, zeggen ze, naar een levensvorm die bij ze past én naar de acceptatie van die vorm. Die zoektocht klinkt ook door in hun muziek. Op de singles en op het podium creëren de vier leden van Library Card een geconcentreerd soort chaos. Tussen gitaaruitbarstingen door spreekzingt Van Teylingen venijnig over bijvoorbeeld de bemoeizucht van buitenstaanders. In het liedje ‘Well, Actually’ bij voorbeeld: ‘Please don’t reduce me to my gender / It’s not right’. Hun stijl is een ‘lichte versie’ van punk zeggen ze, want dat is de muziek van mensen die zich afzetten tegen de gevestigde normen.

We spreken elkaar naar aanleiding van het nieuwe boek van de Britse auteur Jon Savage; The Secret Public: How LGBTQ Resistance Shaped Popular Culture (1955-1979). Savage beschrijft hoe de popmuziek tussen 1955 en 1979 profiteerde van de creatieve ideeën van de queer-gemeenschap. Maar de uitwisseling is tweeledig: ook publiek dat zelf nog niet wist of durfde te erkennen queer te zijn, kan de queer-uitingen op het podium bevrijdend vinden.

Non-binaire popmuzikanten zijn de afgelopen jaren zichtbaarder geworden. De Amerikaanse soulvocalist Janelle Monáe sprak zich vorig jaar uit over diens non-binaire identiteit, net als popster Sam Smith, vocalist Red (van Christine & The Queens) en in Nederland tv-presentator/rockvocalist Raven van Dorst en rapper Babs en in België singer/songwriter Porcelain ID.

„In de eigen scene van punkbands voelen we ons veilig, we weten dat we hier gelijkgestemden ontmoeten”

Sterk gevoel

Voor Lot van Teylingen begon de ‘geleidelijke’ transitie naar non-binair ongeveer twee jaar geleden. „Bij Kat zie je het meteen, bij mij niet. Daardoor dacht ik vaak: ‘ben ik wel queer genoeg?’”

De optredens met Library Card veranderden dat. „In recensies werd ik omschreven als vrouw en dat vond ik ongemakkelijk. En er werden opmerkingen over me gemaakt die je niet snel hoort over mannen. Over mijn kleding, over of ik genoeg lach of niet. Daarom spreek ik me de laatste tijd meer uit over wat ik eigenlijk ben.”

Optreden geeft nu een ‘sterk gevoel’. „Mijn muzikanten staan letterlijk achter me, en achter wat ik doe. Die erkenning van mijn persoonlijkheid, ook door het publiek, heeft me opener gemaakt – ook creatief gezien.”

De groep krijgt regelmatig reacties op de concerten. „Mensen schrijven me dat ze het fijn vinden om op het podium iemand te zien die non-binair is of trans”, zegt Kat Kalkman. „Dat geeft mij dan weer extra motivatie om het uit te dragen.”

Zelf was Kalkman als tiener in de ban van zanger Jared Leto van de band 30 Seconds To Mars, omdat hij make-up droeg. Vier jaar geleden hoorde Kalkman voor het eerst over de mogelijkheid om non-binair te zijn, van een collega-muzikant. „Tot Daanie erover vertelde, wist ik niet van het bestaan.” Daanie van den IJssel is gitarist in Kalkmans andere band, Neighbours Burning Neighbours. „Langzamerhand begon ik te snappen dat wat Daanie omschreef, ook op mij sloeg.”

Kalkman, die inmiddels een ‘X’ in het paspoort heeft in plaats van ‘M’ of ‘V’, kijkt niet vaak terug op de vroegere versie van henzelf. Die had een andere naam en gedroeg zich anders. „Acht jaar geleden woonde ik samen met mijn toenmalige vriendin. Niks ten nadele van haar, maar dat kan ik me nu niet meer voorstellen. Zij had een relatie met een andere persoon dan wie ik nu ben.” Kalkman is even stil. „Ook weer niet natuurlijk. Ik weet niet precies hoe ik het kan uitleggen.”

Lot van Teylingen: „Uiteindelijk is het je omgeving die bepaalde dingen van je verwacht. Maar uiteindelijk besefte ik: ik hoef niet te kiezen. Ik kan gewoon zíjn op mijn manier, niet zoals ik gemaakt werd door de wereld. Het voelt veel comfortabeler. Alsof ik meer lucht krijg.”

Gelijkgestemden

Zo staan ze nu gevieren op het podium, voortgedreven door de drumroffels van Emre Karayalçin, de hoekige gitaarriffs van Mitchell Quitz, met Kalkmans solide bas als ondergrond en Van Teylingens sprankelende voordracht. Toch zijn optredens niet overal vanzelfsprekend, zegt Van Teylingen. „In de eigen scene van punkbands voelen we ons veilig, we weten dat we hier gelijkgestemden ontmoeten. Maar daarbuiten zijn we voorzichtig.”

In zijn boek benoemt Jon Savage de dubbellevens die hom*oseksuele artiesten en transpersonen in de jaren zestig leidden, de uitsluiting, en de geheimzinnigheid van muzikanten over de eigen geaardheid. Tegenwoordig is er veel verbeterd, maar het klimaat is nog altijd niet optimaal. Library Card let op in welke zaal of op welk festival ze optreden. „Je weet niet altijd in welke sfeer je terecht komt”, zegt Kalkman. „Je kunt uitgescholden worden of lastig gevallen. Dat laten we meewegen bij onze boekingen.”

Van Teylingen: „Ik vind het maf dat je mensen bang of kwaad kunt maken om de afwezigheid van iets. Ze maken zich druk omdat we géén man of vrouw willen zijn.”

Onlangs praatten ze erover met een kennis die zelf twijfelt over gender, en zeiden: „Je bent wie je bent. Je hoeft niet te voldoen aan wie of wat dan ook.” Van Teylingen: „Dat alleen al leidde tot tranen.”

Kalkman: „Ik heb veel nagedacht over de pijn en schaamte die ik ooit voelde. Tot ik op een gegeven moment dacht: als ik mijn hakken aandoe, voel ik me blijer. Toch? Ja, dan voel ik me blijer. Dat is voor mij genoeg.

„Ik noem mezelf non-binair, want ook dat maakt me blijer, en ik hoef het niet uit te leggen of te verantwoorden. Waarom zou iemand me dat misgunnen?”

Library Card treedt op: 2/8 Waterpop, Wateringen; 14/9 Popmonument, Bergen op Zoom.

Correctie (25 juli 2024): In een eerdere versie van dit artikel stond dat Waterpop in Wageningen is. Dit moet zijn Wateringen en is aangepast.